Bolko Świdnicki okrutnikiem?

Sporo emocji towarzyszyło dzisiejszej debacie w sprawie wzniesienia pomnika upamiętniającego Bolka II Małego, księcia świdnicko-jaworskiego, na skwerze im. Lecha Kaczyńskiego. – Ktokolwiek odważyłby się zbudować ten pomnik, musi mieć świadomość, że okrutnik Bolko Świdnicki na to w żaden sposób nie zasłużył – przekonywał podczas sesji radny Krzysztof Lewandowski. Po burzliwej dyskusji o historii i dokonaniach świdnickiego władcy, radni ostatecznie uchwałę przyjęli…

Pomnik Polskiego Państwa Podziemnego, Księcia Bolka Świdnickiego oraz pomnik pamięci Ofiar Katastrofy Smoleńskiej – na początku marca te trzy propozycje zgłoszono jako pomysły na zagospodarowanie skweru im. Lecha Kaczyńskiego. – Lata świetności grodu Świdnica trwają od 700 lat, od czasów Bolka II. Trzy razy składaliśmy pomysł budowy pomnika. Teraz właśnie po raz trzeci, w 650. rocznicę śmierci księcia Bolka. To jemu zawdzięczamy sławę Świdnicy. Był najwybitniejszym z Piastów Śląskich. Konferencja popularnonaukowa, która odbyła się w Świdnicy 15 czerwca 2018 roku, przybliżyła społeczeństwu historię księstwa, księcia oraz jego bratanicy Anny, żony króla czeskiego, późniejszego cesarza, Karola IV. Serial „Korona Królów” również zrobił doskonały marketing tej postaci. Nadszedł odpowiedni moment, aby teraz wypromować Świdnicę, oddając cześć te postaci. Gdzie? Tam, gdzie żył. Na zamku. Ślady tej budowli są tu, gdzie obecnie znajduje się Kościół Zielonoświątkowy. Konkurs, w którym wezmą udział artyści – rzeźbiarze, wyłoni najlepszy projekt, który zostanie zrealizowany w II etapie – mówiła wówczas Urszula Pawłowska z Towarzystwa Regionalnego Ziemi Świdnickiej.

Aby wyłonić zwycięski projekt pomnika, ogłoszono wówczas konsultacje społeczne. Prowadzono je od 3 do 18 marca oraz od 27 maja do 26 czerwca tego roku. Złożono w nich 1 tys.198 ankiet, w tym 407 papierowych i 791 elektronicznych. Powołany przez prezydent miasta zespół po analizie i weryfikacji ankiet stwierdził, że oddano 947 ważnych głosów.

Biorący udział w konsultacjach zagłosowali następująco:
*Pomnik Polskiego Państwa Podziemnego – propozycja złożona przez Społeczny Komitet Patriotyczny w Świdnicy – 94 głosy
*Pomnik Księcia Bolka Świdnickiego – propozycja złożona przez Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej – 650 głosów
*Pomnik pamięci Ofiar Katastrofy Smoleńskiej – propozycja złożona przez Społeczny Komitet Budowy Pomnika Ofiar Tragedii Smoleńskiej 2010 w Świdnicy – 127 głosów.
76 ankietowanych nie wskazało na żadną z powyższych propozycji.

– Budowa pomnika w żaden sposób nie będzie rzutowała na budżet miasta, ponieważ od początku zakładaliśmy, że pomnik zostanie zbudowany za pieniądze ze składek społecznych, które przeprowadzi Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej. Nasz udział polega na tym, że mamy uchwalić lokalizację tego pomnika. Ile potrwa zbiórka na ten pomnik? Tego nie wiemy. To już jest wola Towarzystwa. Aby wspomóc budowę, mam zamiar na ten cel przeznaczyć swoje prywatne środki. Jako prezydent miasta obejmę patronat nad budową pomnika. Pragnę zaznaczyć, że patronat nad inicjatywą objął również biskup świdnicki, Marek Mendyk – tłumaczyła na sesji prezydent Świdnicy, Beata Moskal–Słaniewska.

Bolko Świdnicki okrutnikiem?

– Stały i niezachwiany w wierności dla Polski, bo kiedy wszyscy inni książęta śląscy poodrywali się od Królestwa Polskiego i przyjęli jarzmo czeskie, on sam pozostał tylko wiernym królowi polskiemu i królestwu, uważając to za głupotę i szaleństwo, żeby własnych porzucić, a przedkładać raczej czeskich królów – takimi słowami opisywał Księcia Bolka Świdnickiego, słynny kronikarz Jan Długosz. Czy aby na pewno jednak twórca księstwa świdnicko-jaworskiego zawsze kierował się męstwem i dobrem swych poddanych? Uchwała o budowie pomnika księcia Bolka II nie wszystkim się jednak spodobała. Sporo wątpliwości ma radny Krzysztof Lewandowski, który podczas dzisiejszej sesji podważał sensowność gloryfikowania władcy. – Jestem pewien, że lokalizacja pomnika Bolka Świdnickiego nie jest przypadkowa. Jest pewnego rodzaju prowokacją, która ma zniechęcić nas, mówię tutaj o dużej grupie mieszkańców, która od 10 lat chce, by w tym miejscu powstał pomnik ofiar katastrofy smoleńskiej – mówił Krzysztof Lewandowski. – Nie chciałbym się jednak uprzedzać do samej inicjatywy i pozwoliłem sobie zadać  trochę trudu i dowiedzieć się nieco więcej o Bolku Świdnickim. Dwa bardzo wiarygodne źródło mówią coś innego o tym władcy, niż to, że był szlachetny – zaznaczył. Radny Prawa i Sprawiedliwości powołując się fragmenty publikacji „Słownik władców polskich”, autorstwa prof. dr Tomasza Jurka oraz na kronikę czeską napisaną przez Václava Hájka powątpiewa w szlachetność i dobre rządy Bolka Świdnickiego. -Bolko Świdnicki był mężem niewielkiego wzrostu, ale okrutnikiem, który krył się ze swymi myślami i nosił niechęć w swoim sercu przeciwko Janowi – królowi czeskiemu. Nakazał między innymi pojmać bez przyczyny pewnego znamienitego rycerza tylko z tego z powodu, że przynależał on do królestwa czeskiego, aby tym samym zrobić na złość królowi. Rycerz ten został następnie zagłodzony. Uderzającym w prezentowanym opisie jako pogląd i ocenę Bolka Świdnickiego z drugiej strony granicy, czyli strony czeskiej, jest fakt przedstawienia władcy jako okrutnika, którego słowa i czyny doprowadziły do wybuchu wojny czesko-świdnickiej, co wiązało się z licznymi nieszczęściami i ofiarami po obu stronach. W tekście oryginału autor użył nawet wieloznacznego czeskiego określenia „zurivy”, odnoszącego się do księcia, co można oddać jakoby był wściekły, szalony, niespełna rozumu. Stąd też w odczuciu czeskich dziejopisarzy, na których opiera swoją wiedzę Hájek, Bolko Świdnicki nie mógł zaistnieć jako władca sprawiedliwy. Został przedstawiony w całkowicie negatywnym świetle. To rzuca nowe światło na postać Bolka Świdnickiego, który jeszcze w późnych latach 80. przez środowiska lewicowe lub nieznające pełnej historii tego władcy był przedstawiany jako szlachetna postać. Myślę, że mamy pewność, że taką szlachetną postacią Bolko Świdnicki nie jest i próba budowania mu pomnika, gloryfikacji jego czynów jest wielkim nieszczęściem. Ktokolwiek odważyłby się zbudować ten pomnik, musi mieć świadomość, że okrutnik Bolko Świdnicki na to w żaden sposób nie zasłużył – przekonywał radny Lewandowski.

W obronie pomysłu i uchwały stanęli jednak inni radni. – Bardzo się cieszę, że ten pomnik powstanie ze środków społecznych – mówił radny Wiesław Żurek. – Bardzo przepraszam, ale muszę się odnieść do wypowiedzi mojego przedmówcy. Jestem pod wrażeniem merytorycznej oceny tej postaci. Cieszę się jednak panie Krzysztofie, że nie znalazł pan wśród krewnych Bolka Świdnickiego dziadka z Wehrmacht – dodał żartobliwie.

–Nie możemy zakłamywać historii. To, co mówi kolega Lewandowski, jest nieprawdą. Dlatego ja występuje przeciwko nieprawdziwym informacjom, które tutaj państwo przekazujecie. Źródła historyczne z okresu średniowiecza, kroniki wszelkiego rodzaju pisane poza granicami Polski, a na pewno kronikarze czescy nie byli przychylni państwu polskiemu. Nie byli przychylni Kazimierzowi Wielkiemu, skoro większość księstw była wówczas zhołdowana przez władcę czeskiego Jana Luksemburskiego. Nigdy tamte kroniki nie będą pozytywnie pisały o władcy, który pozostał przy państwie polskim. Żadna kronika, czy to kronika niemiecka, czeska, czy też ruska, nie będzie wiarygodną kroniką oceniającą dzieje polskie – zwróciła uwagę radna Zofia Skowrońska–Wiśniewska.

–Zgadzam się z panią radną. Nie mamy uprawnień do takich ocen. Zapisy źródłowe, które ocalały do naszych czasów, nie są kompletne. Mówimy przecież o okresie, kiedy niewiele osób potrafiło czytać, stąd też nie mamy żadnej możliwości konfrontacji źródeł i porównania ich ze sobą, zweryfikowania obiektywizmu tych, którzy te kroniki tworzyli. Postać Bolka była wybrana jako postać, której należy się pomnik w kontekście nie narodowościowym, tylko w kontekście twórcy miasta, w którym dziś przyszło nam żyć. To właśnie Bolko stworzył księstwo świdnicko-jaworskie. Do dziś wiele z zachowanych zabytków to ślady z jego epoki – przypomniała prezydent miasta, Beata Moskal–Słaniewska.

Ostatecznie radni przyjęli uchwałę. 15 głosowało za, 5 przeciw, a dwóch wstrzymało się od głosu.

Po sesji, swoje zdanie w tej sprawie wyraził również przewodniczący Rady Miejskiej Jan Dzięcielski, publikując wpis na facebooku: