Skazani pracują w kamieniołomach [foto]

Osadzeni odbywający na co dzień karę pozbawienia wolności w Areszcie Śledczym w Świdnicy na początku roku 2023, powrócili do pracy przy wydobyciu i obróbce granitu w kopalniach odkrywkowych oraz zakładach kamieniarskich położonych na terenie Kostrzy oraz Strzegomia.

Początek

Skazani pracują tam już od końca czerwca 2022 r., albowiem to właśnie wtedy  została podpisana umowa pomiędzy dyrektorem świdnickiej jednostki, a Mazowiecką Instytucją Gospodarki Budżetowej „Mazovia” inicjująca zatrudnienie osadzonych. Aktualnie za pośrednictwem wspomnianej instytucji w spółkach „Litos” i „Piramida” pracę wykonuje 7 skazanych. Natomiast od momentu zainicjowania współpracy łącznie zatrudnionych było kilkudziesięciu osadzonych, ponieważ w miejsce skazanych kończących karę lub zwalnianych np. ze względu na warunkowe przedterminowe zwolnienie do pracy trafiają kolejni. Zatrudnieni tam skazani na co dzień odbywają karę w ramach zakładu karnego typu półotwartego w Areszcie Śledczym w Świdnicy i każdego dnia opuszczają jednostkę, aby wykonywać zadania związane z pracą na rzecz kontrahenta zewnętrznego.

Walory współpracy

Co istotne z wykonywanych zadań przez osadzonych zadowoleni pozostają ich przełożeni, którzy podkreślają, że skazani powierzone im prace wykonują sumiennie i do tego z dużym zaangażowaniem, co zważywszy na charakter wykonywanych czynności, wcale nie pozostaje takie oczywiste, w odniesieniu do innych pracowników. Natomiast jak zgodnie powtarzają sami osadzeni, praca poza jednostką  penitencjarną niesie dla nich wiele korzyści. Dzięki temu pozyskują oni fundusze, które mogą wykorzystać na potrzeby własne, ale przede wszystkim na spłatę alimentów i innych zobowiązań, które powstały w wyniku popełnionych przez nich przestępstw. Zatem tym samym nie rośnie im zadłużenie w trakcie odbywanej kary. Dodatkowo zatrudnieni osadzeni przekazują część środków na Fundusz Aktywizacji Zawodowej Skazanych i w ten sposób  poniekąd partycypują w kosztach związanych z odbywaniem kary pozbawienia wolności. Ponadto poprzez rzetelną pracę i terminowe powroty do jednostki penitencjarnej dają świadectwo w zakresie zmiany ich postawy, co z kolei stanowi materialną przesłankę pozytywnej prognozy kryminologiczno – społecznej i zazwyczaj przekłada się na wcześniejsze warunkowe zwolnienie z pozostałej do odbycia części kary. 

Zatrudnienie a resocjalizacja

Korzyści wynikające z zatrudniania więźniów są trudne do przecenienia. W zakresie zarówno teoretycznym, jak i praktycznym praca pozostaje jednym z kluczowych elementów resocjalizacji. Sam brak pracy nieodłącznie wiąże się z przestępczością, a znalezienie zatrudnienia po opuszczeniu zakładu karnego pozostaje kluczowym elementem reintegracji społecznej skazanego i jego funkcjonowania w środowisku rodzinnym. Zatem niewątpliwie zdobycie podczas odbywania kary nowych kompetencji, czy kwalifikacji zawodowych oraz wykształcenie samego nawyku pracy ułatwia znalezienie i utrzymanie pracy w warunkach wolnościowych. Osiągnięcie tego pozostaje możliwe dzięki podejmowaniu pracy podczas odbywa kary, kiedy to skazani zazwyczaj zdobywają nowe kwalifikacje i doświadczenie, a przede wszystkim funkcjonują w społeczeństwie i przygotowują się do realnego wejścia na rynek pracy. Ponadto w ten sposób wyrabia się wśród osadzonych mechanizmy praworządnego postępowania, w tym przede wszystkim zarabiania na utrzymanie własne, jak i partycypowanie w utrzymaniu rodziny.  Co warte podkreślenia część osadzonych, którzy odbywając karę pracowali w kopalni granitu, po odbyciu kary znajduje tam zatrudnienie. 

Program „Praca dla więźniów”

Podjęte działania zmierzające do zatrudnienia skazanych na rzecz kontrahenta zewnętrznego wpisują się w realizowany przez Służbę Więzienną program „Praca dla więźniów”. Jego głównym celem jest właśnie szeroko rozumiana readaptacja społeczna osób przebywających w zakładach karnych i aresztach śledczych, a w szczególności ich aktywizacja zawodowa. Nie bez znaczenia pozostaje fakt, że program „Praca dla więźniów” niesie również szereg korzyści dla samych przedsiębiorców – kontrahentów zatrudniających osadzonych. W takim przypadku pracodawca jest zwolniony z obowiązku odprowadzania składki zdrowotnej za zatrudnienie osoby pozbawionej wolności, a do tego nie musi on zawierać indywidualnych umów dotyczących zatrudnienia (zatrudniony skazany nie staje się pracownikiem zatrudniającego w rozumieniu prawa pracy). Dodatkowo zatrudniający ma prawo wnioskowania o zmianę miejsca i rodzaju pracy lub o wycofanie osoby pozbawionej wolności z zatrudnienia bez zachowania formy i terminów przewidzianych w prawie pracy. Niezwykle istotna pozostaje również możliwość uzyskania dofinansowania działań prowadzących do tworzenia nowych miejsc pracy dla skazanych oraz ochronę istniejących, która jest możliwa za pośrednictwem dofinansowania ze środków Funduszu Aktywizacji Zawodowej Skazanych oraz Rozwoju Przywięziennych Zakładów Pracy. Ponadto zgodnie z obowiązującymi przepisami każdy kontrahent zatrudniający osoby pozbawione wolności może ubiegać się o 35 procentowy zwrot wartości wynagrodzeń przysługujących zatrudnionym osobom pozbawionym wolności.

Dzięki wprowadzonemu programowi spadają także koszty utrzymania więźniów przez obywateli, albowiem realizacja założeń programu jest finansowana przede wszystkim przez samych skazanych, a dokładniej z potrąceń od osiąganych przez nich wynagrodzeń,  a nie z pieniędzy podatników. Warto jednocześnie wskazać, że przed wdrożeniem programu tj. na koniec 2015 roku średnioroczne zatrudnienie wyniosło 24 750 skazanych i ukaranych, a powszechność zatrudnienia w populacji skazanych kwalifikujących się do pracy wyniosła 56,40%. Z kolei w roku 2021 powszechność zatrudnienia w populacji skazanych kwalifikujących się do pracy wynosiła już 79,75%, a w świetle danych statystycznych na koniec trzeciego kwartału 2022 r. 89,32%.

Zatrudninie w Areszcie Śledczym w Świdnicy

Podsumowując należy podkreślić, że readaptacja społeczna osób opuszczających jednostki penitencjarne, w tym naturalnie również Areszt Śledczy w Świdnicy, polega na ich ponownym przystosowywaniu się do czynnego i samodzielnego uczestnictwa w życiu na wolności. Nadrzędnym celem wszystkich działań jest więc przygotowanie skazanych do odpowiedniego życia w społeczeństwie – zgodnie z przyjętymi zasadami i normami. Dlatego podczas odbywania kary bez wątpienia powinny być kształtowane umiejętności pozwalające na pełnienie akceptowanych ról społecznych. Obok wykształcenia nawyku pracy i wyposażenia osadzonych w kwalifikacje zawodowe równie istotne pozostaje kształtowanie umiejętności psychospołecznych, w tym przede wszystkim w zakresie przestrzegania właściwych norm i zasad panujących w kontaktach międzyludzkich, a takowe działania powinny być realizowane przede wszystkim poprzez funkcjonowanie w grupie i świadczenie pracy podczas odbywania kary pozbawienia wolności.

–Mając na uwadze wszelkie walory wynikające z zatrudnienia osadzonych, działania funkcjonariuszy świdnickiego aresztu koncentrują się na zatrudnieniu możliwie największej liczby osadzonych. Aktualnie w jednostce pozostaje zatrudnionych 108 skazanych, w tym 12 poza terenem jednostki. Jak zgodnie podkreślają przedsiębiorcy współpracujący z jednostką i zatrudniający osadzonych, skazani są dobrymi pracownikami, ponieważ nie tylko wykazują zaangażowanie w powierzone im zadania, ale jednocześnie cechuje ich duża samodyscyplina – mówi rzecznik Aresztu Śledczego w Świdnicy, Bartłomiej Perlak.