„Walczą o pamięć” i pomagają, jak mogą

Od ponad 30 lat kultywują wśród świdniczan pamięć i przywiązanie do kresów, z których się wywodzą. Jednocześnie cały czas pomagają tym, którzy wciąż mieszkają we Lwowie i okolicach. Za swoją działalność 5 grudnia 2019 r. Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowowschodnich otrzymało tytuł wolontariusza roku.

Po skończonej wojnie w 1945 r. Konferencja Jałtańska uchwaliła nowe granice państw dla narodów środkowej Europy. Granica Polski została wówczas przesunięta ze wschodu na zachód. Duża część Polski wschodniej, włącznie z Lwowem i wieloma miastami, znalazła się poza granicami państwa. Większość ludności przybyła wówczas na odzyskane ziemie zachodnie. Szacuje się, że ok. 43% ludności z kresów osiedliło się w Świdnicy i okolicach. Ludzie, którzy zamieszkali w Świdnicy z sentymentem i rozrzewnieniem wspominali rodzinne strony. Z tej tęsknoty w 1988 r. zrodziła się myśl utworzenia Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowowschodnich w Świdnicy. Założycielami zostali rodowici lwowianie: Witold Karst, Zbigniew Strzelecki i Tadeusz Reczuch. Już na pierwsze spotkanie, które odbyło się 12 listopada 1988 r. w teatrze miejskim, przybyło ok. 200 osób. Wybrano wówczas zarząd i przyjęto motto towarzystwa: „Walczymy o pamięć”. – Jako pierwsi odpowiedzieliśmy na propozycję Wrocławskiego Zarządu Głównego utworzenia świdnickiego oddziału towarzystwa. Przyjęte motto „Walczymy o pamięć” to odpowiedzialność, aby popularyzować wśród młodzieży, rodzin i mieszkańców historię i kulturę kresową, utrwalać pamięć o losach Polaków urodzonych na kresach, głosić prawdę historyczną, tak często wypaczaną czy przemilczaną – wspomina Antoni Jadach, prezes Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowowschodnich.

Cały czas działają

Obecnie do towarzystwa należą 92 osoby, z których około 60 aktywnie udziela się na co dzień. Spotkania odbywają się 2 razy w miesiącu. – Nasi członkowie aktywnie i chętnie uczestniczą we wszystkich organizowanych imprezach patriotycznych i państwowych, nie tylko na terenie naszego miasta. Współpracujemy z wieloma organizacjami pozarządowymi, aby wzajemnie się wspierać w dziele „pamięci historycznej”. Tym, którzy chcą nas słuchać, nie żałujemy wspomnień i patriotycznych historii. Corocznie organizujemy w naszym mieście Dni Lwowa i Kultury Kresowej. Ściśle współpracujemy z nauczycielami i młodzieżą zrzeszoną w Miejskim Domu Kultury w zakresie tworzenia różnych form artystycznego wyrazu. Jesteśmy inicjatorami i od 10 lat współorganizatorami konkursu „Wiedzy o Lwowie”. Na co dwutygodniowych spotkaniach nie tylko omawiamy bieżące sprawy, ale pogłębiamy naszą wiedzę historyczną i bieżącą o kresach. Świdnica, która stała się dla wielu z nas drugim miastem rodzinnym, nie pozostaje nam obojętna, nie tylko tu mieszkamy, ale także poznajemy i zgłębiamy jej dzieje, uczestniczymy w wyprawach po mieście, aby podziwiać jej zabytki. Tajemnica szczęścia jest ukryta w tym, aby poznawać wszystkie cuda świata i nie zapominać o swoich korzeniach – i to jest to, co staramy się przez te 30 lat propagować  – opowiada Antoni Jadach.

Z inicjatywy towarzystwa nadano nazwy ulicom i rondom: ul. Lwowskiej, rondu im. Gen. Romana Abrahama, rondu im. Orląt Lwowskich. Było współinicjatorem nadania im. ronda Powstańców Warszawy 1944. Na ścianach wnętrza kościoła Najświętszej Marii Panny Królowej Polski w Świdnicy umieszczono ufundowane przez towarzystwo tablice upamiętniające Pamięć Orląt Lwowskich i wszystkich poległych w obronie kresów południowo-wschodnich w latach 1918-1920 i 1939-1944, a także oddające hołd profesorom lwowskich uczelni rozstrzelanych w lipcu 1941 r na wzgórzach wuleckich we Lwowie przez hitlerowców – w  70. rocznicę tej tragedii. Na froncie kościoła z okazji 100-lecia odzyskania przez Polskę Niepodległości została 1 listopada 2018 r. umieszczona tablica: „Bohaterskim Obrońcom Polskiego Lwowa w 100-lecie ich zbrojnego czynu”. Także z inicjatywy towarzystwa, z tej samej okazji, na ścianie budynku Teatru Miejskiego w rynku umieszczono tablicę: 100-lecie odzyskania przez Polskę niepodległości oraz zbrojnego czynu bohaterskich obrońców polskiego Lwowa 1918-2018.

Współpraca i pomoc

Działalność towarzystwa to nie tylko tablice i ronda, ale przede wszystkim współpraca ze szkołami, m.in. III LO, SP nr 8 oraz Szkołą Mistrzostwa Sportowego w Świdnicy. Członkowie aktywnie uczestniczą w otwartych lekcjach historii i uroczystościach szkolnych. Swoją wiedzą i przekazem historycznym wspierają artystyczne poczynania dzieci i młodzieży w odtwarzaniu kultury kresowej. Koło historyczne III LO w Świdnicy jest wspierane darami od naszych członków w inicjatywie „Mogiłę pradziada ocal od zapomnienia”. Corocznie organizują wyjazdy do Lwowa. – Zabieramy ze sobą dzieci i młodzież szkolną, nasze dzieci i wnuki, aby pokazywać im tę utraconą część historii naszych rodzin i Polski. Opowiadać o korzeniach, bez których nie można zbudować mocnej tożsamości – mówi Antoni Jadach. Każdy wyjazd poprzedza zbiórka darów. – W Przemyślanach mam rodzinę, dlatego łatwo nam pielęgnować te kontakty i relacje. W okolicznych Chlebowicach Świrskich jest szkoła podstawowa, współpracujemy z nią i stale pomagamy. Jesteśmy na Kresach dwa razy w roku. Bieda jest tam straszna, ceny są szokujące. Musimy im pomagać. 30 kwietnia organizujemy kolejny wyjazd na Ukrainę – wyjaśnia Antoni Jadach.

Ponadto na co dzień członkowie towarzystwa opiekują się starszymi ludźmi, udzielają się charytatywnie w Schronisku im. Brata Alberta. W planach mają jeszcze organizację pokazu zespołów ludowych związanych kulturą kresową.

Foto: W. Bąkiewicz / UM Świdnica

******************************

Członkowie towarzystwa od początku jego istnienia. Niektórych nie ma już z nami, ale na zawsze pozostaną w pamięci.

Barański Ryszard

Bąk Irena

Bryk Wanda

Bujalska Barbara

Cegielska Anna

Chanas Maria

Chęć Zuzanna

Chmurzyńka Maria

Chrzanowski Antoni

Danieluk Jerzy

Domalewski Stanisław

Dorosz Włodzimierz

Duda Eugeniusz

Duda Józef

Dudycz Franciszka

Dudycz Wiktor

Dura Jadwiga

Dura Teresa

Faluta Tomasz

Fasuga Elżbieta

Faściszewska Czesława

Faściszewski Michał

Frydrysiak Bogdan

Fulbiszewska Czesława

Fulbiszewski Kazimierz

Gajewska Helena

Gajewski Józef

Gala Stanisław

Galicka Maria

Gąsior Stanisław

Gąszowska Anna

Gerono Adam

Górnicka Henryka

Górski Adolf

Grudzińska Janina

Hein Zdzisława

Ilnicka Krystyna

Jadach Antoni

Jajuga Stanisław

Jajuga Teresa

Janas Bronisław

Jarzyna Franciszek

Jarzyna Idalia

Jesionowska Żaklina

Kalinowska Stanisława

Karczemna Stefania

Kaznowski Robert

Kiszecki Bolesław

Kiszecka Wiesława

Kołodziejczak Alicja

Kowalewska Regina

Kopacka Helena

Korkiewicz Bronisława

Kowalski Jerzy

Kowalska Zofia

Kruczek Stanisław

Kruczek Zofia

Kunaszewski Mieczysław

Kurek Jadwiga

Kurnik Zdzisław

Kuźnar Zofia

Lech Zofia

Leszczyńska Janina

Ligęza Halina

Lipa Roman

Liwirski Karol

Liwkowicz Feliks

Makowiec Szczepan

Malinowska Danuta

Majcher Maria

Mandziak Zdzisława

Marciak Stanisław

Martyniuk Edward

Martyniuk Halina

Maślaniec Janina

Maziakowski Michał

Mazij Kazimierz

Michalska Władysława

Moszyńska Longina

Mroczkowska Barbara

Mroczkowski Bronisław

Muszyńska Maria

Niedziółka Wacław

Nowicki Adam

Nowicki Kazimierz

Ochocka Jadwiga

Olszycka Irena

Ostafiński Wacław

Pacewicz Bogdan

Pawelec Władysława

Pawlicki Eugeniusz

Penczew Bolesław

Pękalski Mieczysław

Pietrzak Urszula

Piotrowska Joanna

Podgórska Maria

Polak Edward

Polonis Izabela

Prokopowicz Jerzy

Prokopowicz Leokadia

Przyborowska Maria

Rataj Józef

Ratyńska Stanisława

Reczuch Tadeusz

Robotycka Jadwiga

Robotycki Kazimierz

Rogowska Wanda

Roman Czesław

Romanow Marian

Romańczyk Jan

Rudnicki Edward

Sankowska Lidia

Serwa Urszula

Skoryk Zofia

Smętowska Wanda

Smolka Zofia

Sobolewska Ewa

Sobolewska Władysława

Sołtys Ryszard

Sordyl Cecylia

Soszyńska Janina

Sowińska Franciszka

Stachoń Halina

Stachowicz Zofia

Starzyk Wanda

Stelmach Andrzej

Szczerba Juliusz

Szkapiak Michalina

Szluz Helena

Szkodzińska Eugenia

Szkodzińska Bronisław

Sznajder Zbigniew

Szumilak Marian

Szumilas Marian

Szymańska Wanda

Taczała Ryszarda

Tęcza Tadeusz

Tokarska Danuta

Urczyński Józef

Wagilewicz Czesław

Winiarski Marian

Wrona Jan

Wójciak Maria

Ząbek Bronisław

Ząbek Tadeusz

Ząbek Witold

Zerka Barbara

Żędzianowska Karolina

Żmurkiewicz Ryszard

Żurman Anna

Żymańczyk Danuta