Trzy dekady wolności

Trzydzieści lat temu, 4 czerwca, odbyły się w Polsce pierwsze częściowo wolne wybory. Zwyciężyła demokracja i narodziło się społeczeństwo obywatelskie – świadome, aktywne i solidarne. Obchody Święta Wolności i Solidarności w Gdańsku są największym spotkaniem środowiska samorządowego, w którym uczestniczy także prezydent Świdnicy, Beata Moskal – Słaniewska. Samorządowcy z całego kraju debatują nad wyzwaniami, które w najbliższych latach staną przed małymi ojczyznami.

3 czerwca prezydent wzięła udział w specjalnej sesji – „Samorządna Rzeczpospolita. Samorząd, organizacje społeczne, aktywność obywatelska we współczesnej demokracji”. Sesję w Europejskim Centrum Solidarności rozpoczęli prezydent Gdańska, Aleksandra Dulkiewicz oraz Łukasz Domagała, prezes zarządu Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych. Wystąpienie wprowadzające „Rzeczpospolita prawdziwie samorządna jako wyzwanie i rozwiązanie” wygłosił Jakub Wygnański, prezes zarządu Pracowni Badań i Innowacji Społecznych „Stocznia”. W dyskusji, którą poprowadził dziennikarz i pisarz Edwin Bendyk, uczestniczyli również: Zygmunt Frankiewicz, prezydent Gliwic; Jacek Sutryk, prezydent Wrocławia; Marta Bejnar – Bejnarowicz, wiceprezes Kongresu Ruchów Miejskich; Jerzy Boczoń, prezes zarządu Regionalnego Centrum Informacji i Wspomagania Organizacji Pozarządowych w Gdańsku; Piotr Frączak, prezes zarządu Stowarzyszenia Dialog Społeczny.

Spotkanie zakończyło się przyjęciem „Deklaracji gdańskiej”, czyli wspólnego stanowiska przedstawicieli samorządów i społeczeństwa obywatelskiego. To oświadczenie potwierdzające wartości oraz wskazujące na konieczność rozpoczęcia poważnej rozmowy o Polsce, ale prowadzonej z poziomu lokalnego (treść deklaracji w załączniku).

– 3 i 4 czerwca, samorządowcy z całej Polski, politycy, naukowcy, artyści, wszyscy ci, którym wolność jest tak droga, wezmą udział w najważniejszym w tym roku święcie. I warto będzie wtedy zaśpiewać „Wolność kocham i rozumiem. Wolności oddać nie umiem…”. Mam nadzieję, że daleko od Gdańska, w mojej ukochanej Świdnicy, też zanucicie tę piosenkę. 29 lat temu Bogdan Łyszkiewicz, lider „Chłopców z Placu Broni”, już w Wolnej Polsce napisał piosenkę, którą zna chyba każdy z nas. Stała się symbolem tamtych lat, gdy zachłysnęliśmy się tym, iż spełniły się nasze marzenia. Marzenia o wolności. Czym była dla nas wtedy? Otwarciem na świat, demokracją, wypełnioną przez pierwsze, kontraktowe co prawda, ale jednak wolne wybory. Wolność oznaczała zmianę prawa, wolnorynkową gospodarkę, nowe instytucje publiczne, a w roku 1990 tak ważne pierwsze wybory samorządowe. Mogliśmy wreszcie cieszyć się wolnością słowa, wolnością myśli, wolnością dyskusji. Mogliśmy zrzeszać się i tworzyć organizacje pozarządowe. Mogliśmy swobodne wydawać książki i czasopisma. Bez cenzury. Mogliśmy śpiewać takie właśnie piosenki – dodaje prezydent, Beata Moskal – Słaniewska.

Odbywające się w Gdańsku Święto Wolności i Solidarności zainaugurowano 1 czerwca. Potrwa ono do 11 czerwca. W jego ramach odbędą się setki imprez – debaty, warsztaty, koncerty, spotkania autorskie i projekcje filmowe.

TREŚĆ DEKLARACJI GDAŃSKIEJ

SAMORZĄDNA RZECZPOSPOLITA

DEKLARACJA PARTNERSTWA

SAMORZĄDU I ORGANIZACJI SPOŁECZNYCH

Partnerska współpraca samorządu, organizacji społecznych i aktywnych obywateli jest wyrazem dojrzałości demokratycznej państwa. 30 lat po wyborach 4 czerwca 1989 roku, kiedy Polki i Polacy przy urnach wyborczych opowiedzieli się za demokracją, wracamy w Gdańsku, gdzie wszystko się zaczęło, wracamy do źródeł.

ZGODNIE STWIERDZAMY

·         Decentralizacja jest podstawą ustroju terytorialnego Rzeczypospolitej.

·         Samorząd jako wspólnota wszystkich mieszkańców jest podstawową formą organizacji życia wspólnego w Rzeczypospolitej.

·         Samoorganizujące się społeczeństwo obywatelskie jest niezbywalną formą wyrażania podmiotowości i autonomii społecznej.

·         Zasada pomocniczości jest główną zasadą organizującą relacje między jednostkami władzy publicznej na wszystkich jej szczeblach i obywatelami niezależnie od ról społecznych, w jakich występują.

·         Dialog społeczny jest najważniejszą formą określania dobra wspólnego i celów rozwojowych wspólnot lokalnych, jak i całego kraju.

ZAUWAŻAMY

Świadomi tego, że nowe wyzwania – związane z kryzysem klimatycznym i środowiskowym, starzeniem się społeczeństwa i procesami demograficznymi, procesami migracyjnymi i rewolucją technologiczną, przemianami kulturowymi i cywilizacyjnymi – dotyczą bezpośrednio naszych wspólnot i wymagają śmiałych strategii rozwojowych oraz włączenia mieszkańców w ich tworzenie i realizację. Potrzeba nam nowej umowy społecznej, na wzór tej, którą zawarto podczas I Zjazdu Delegatów NSZZ „Solidarność” pod nazwę „Samorządna Rzeczpospolita” (1981).

DEKLARUJEMY

Mając przekonanie o roli oraz znaczeniu organizacji społecznych i samorządu terytorialnego w nowoczesnej demokracji, deklarujemy działania na rzecz zwiększenia podmiotowości każdego z nich oraz rozwoju wzajemnej współpracy opartej na zasadach solidarności, niezależności i partnerstwa,

WYRAŻAMY WOLĘ

Wyrażamy wolę rozpoczęcia otwartej, powszechnej narady obywatelskiej nad przyszłością naszych gmin, miast i miasteczek organizowaną wspólnie i na równych prawach przez jednostki samorządu i organizacje społeczeństwa obywatelskiego.

Warunkami tej narady są: kultura dialogu, wzajemne zaufanie i współpraca, otwartość na nowe formuły współzarządzania i współodpowiedzialności oraz samoograniczenie władzy publicznej na rzecz uwolnienia energii społecznej sektora obywatelskiego.

Niech okazją do podsumowania narady obywatelskiej będzie 30 rocznica pierwszych wyborów do rad gmin, która przypada w maju 2020 roku. 40 rocznicę podpisania Porozumień Sierpniowych uczcijmy zaś przedstawieniem zaktualizowanej wizji „Samorządnej Rzeczypospolitej” jako dobra wspólnego wszystkich obywateli.

Deklarację podpisują uczestnicy sesji „Samorządna Rzeczpospolita. Samorząd, organizacje społeczne i aktywni obywatele w nowoczesnej demokracji”, ma ona jednak charakter otwarty, zapraszamy przedstawicieli samorządu i społeczeństwa obywatelskiego do wyrażenia poparcia dla niej.

Gdańsk, 3 czerwca 2019