Marek Michalak: Dzieci są bacznymi obserwatorami naszych postępowań

„Opowieści o tym, co w życiu ważne” to najnowsza książka świdniczanina, byłego Rzecznika Praw Dziecka, Marka Michalaka. Autor przekonuje, że o wartościach nie wystarczy tylko mówić, ale trzeba nimi żyć.

„Opowieści o tym, co w życiu ważne” to Pana najnowsza książka, której adresatami są dzieci. Porusza Pan w niej aspekty związane z emocjami, dając najmłodszym klucz do ich nazwania. Świat Julki i Miłosza był trudny do wykreowania?

Opowieści zawarte w tej książeczce są częściowo z życia wzięte, częściowo zabarwione fikcją literacką. Są to przygody dzieci, które mogły, mogą przydarzyć się każdemu młodemu człowiekowi i zaistnieć w jego świecie. Na ich bazie zapraszam młodego i starszego czytelnika do wspólnych rozważań o tym, co w życiu ważne, o wartościach uniwersalnych, jak np. miłość, tolerancja, szacunek, własne zdanie, wolność, empatia, odwaga, nadzieja, przyjaźń, wdzięczność, współczucie, nauka, życzliwość, akceptacja, godność, pokój, odpoczynek, poczucie humoru czy patriotyzm.

Tolerancja i szacunek są uniwersum niezwykle ważnym w dzisiejszym, brutalnym świecie. Jak wpoić je naszym dzieciom, by weszły z nimi w dorosłość?

O wartościach nie wystarczy mówić, wartościami trzeba żyć. Dzieci są bacznymi obserwatorami naszych postępowań. Kiedy za słowami nie idą czyny, nie kupią tego. Hipokryzję odrzucą, wyśmieją, będą kontestować. Tolerancja jest ważna, ale jeszcze istotniejsza jest akceptacja drugiego człowieka. Warto wzmocnić przekaz, że każdy człowiek ma tę samą godność i takie samo miejsce na ziemi. Tolerowanie drugiego człowieka to minimum, ważna jest bezwzględna akceptacja, szacunek. Zapraszam do posiłkowania się opowieściami z mojej książki: Nowa w klasie i To mój telefon! To może być dobry punkt wyjścia do dyskusji, analizy i wzmacniania przekazu. Uprzedzam jednak, że teoria bez przykładu własnego na niewiele się zda.

Przekazujemy swoim dzieciom miłość, a one darzą nas bezgranicznym zaufaniem, szczególnie w pierwszych latach życia. Jak nie stracić z naszą pociechą tej ważnej więzi?

To prawda dzieci darzą swoich dorosłych bezgranicznym zaufaniem, dopóki się nie zawiodą, nie zostaną oszukane, wyśmiane, wyszydzone, zlekceważone, poniżone… Zasada prosta: szanuj bliźniego swego, jak siebie samego – także i przede wszystkim tego młodszego, mniejszego, słabszego… Zalecam także – bez względu na wszystko musimy dla dzieci mieć czas zawsze, kiedy tylko nas potrzebują, kiedy zadają pytania, kiedy chcą porozmawiać.

Wciąż mówi się o tym żeby dzieci traktować podmiotowo, a nie przedmiotowo. Czy jako społeczeństwo odrobiliśmy już tę lekcję czy nadal mamy sporo do nadrobienia w tej kwestii.

Przede wszystkim od werbalizacji ważniejsze jest działanie. Człowiek, w tym dziecko, nie jest przedmiotem – zawsze powinien być traktowany podmiotowo. Tego musimy się uczyć jako jednostki i jako społeczeństwo. Czy odrobiliśmy? Długa droga przed nami. Tego się trzeba nauczyć, utrwalić i stosować. Ktoś kto nigdy nie zaznał podmiotowego traktowania, sam ma wielkie trudności s stosowaniu tego w praktyce w relacjach z drugim człowiekiem. Przed nam jeszcze długa droga, żeby podmiotowe traktowanie było normą a nie incydentalnym zachowaniem. Wierzę, że to jednak nastąpi.

W każdym konflikcie najbardziej cierpią dzieci. Co my jako dorośli musimy zrobić, by zminimalizować skutki?

Zapobiegać konfliktom. Zawsze lepiej zapobiegać niż leczyć. Mam świadomość, że łatwiej się mówi niż działa. Ważne jednak, żeby w sytuacji trudnej budować poczucie bezpieczeństwa, wzmacniać poczucie własnej wartości dziecka, samoocenę, wyjaśniać trudną sytuację i pokazać, że bez względu na wszystko – jesteśmy tu i teraz, obok i zawsze młody człowiek ma na kogo liczyć.

***

Marek Michalak, były Rzecznik Praw Dziecka, autor wielu pozycji skierowanych zarówno do dzieci, jak i dorosłych. Działacz społeczny, współtwórca Centrum Przyjaźni Dziecięcej, przewodniczący Międzynarodowego Stowarzyszenia im. Janusza Korczaka. Laureat wielu odznaczeń i wyróżnień. Prywatnie mąż i ojciec

3 czerwca w Miejskiej Bibliotece Publicznej odbędzie się otwarte spotkanie autora z mieszkańcami Świdnicy. O szczegółach poinformujemy wkrótce.