Walczą o lepszy rozwój południa Dolnego Śląska

Delegacja przedstawicieli południa województwa dolnośląskiego pod przewodnictwem prezydenta Wałbrzycha Romana Szełemeja i marszałka Cezarego Przybylskiego gościła w środę 6 lutego w Brukseli. Spotkali się z komisarz ds. rozwoju regionalnego Coriną Cretu, komisarz ds. rynku wewnętrznego, przemysłu, przedsiębiorczości i MŚP Elżbietą Bieńkowską oraz posłem do Parlamentu Europejskiego Janem Olbrychtem. To kolejny krok w kierunku walki o lepszy rozwój południa Dolnego Śląska i dorównanie do lepiej rozwiniętej północy.

Spotkania z komisarzami są efektem rozmów i starań podejmowanych przez prezydenta Szełemeja od listopada zeszłego roku. Delegacja samorządowców z subregionów wałbrzyskiego i jeleniogórskiego wraz z marszałkiem województwa dolnośląskiego przedstawiła diagnozę i perspektywy rozwoju południa Dolnego Śląska. W trakcie dyskusji została poruszona kwestia utrzymania finansowania polityki spójności po 2020 roku. W ostatnich latach nastąpił ogromny rozwój województwa dolnośląskiego, które notuje jeden z wyższych wzrostów PKB per capita w skali europejskiej. Zgodnie z zasadami Unii Europejskiej regiony, w których PKB na 1 mieszkańca przekroczy 75% średniej unijnej, otrzymają zdecydowanie niższe wsparcie w ramach polityki spójności. Do takich regionów zalicza się województwo dolnośląskie, w którym PKB na 1 mieszkańca wynosi 76% średniej unijnej.

Jednak na Dolnym Śląsku widoczne jest silne zróżnicowanie w rozwoju poszczególnych subregionów (wałbrzyski 50% średniej unijnej, jeleniogórski 55%). Nakłady inwestycyjne w subregionach północnych naszego województwa są kilkakrotnie większe, przyciągają one zdecydowanie więcej inwestycji, a poziom życia ich mieszkańców jest znacznie wyższy. Subregiony południowej części województwa cechuje peryferyjność i znacznie szybsze tempo postępującej depopulacji związanej z migracjami i starzeniem się społeczeństwa. Z drugiej strony tereny te odznaczają się walorami przyrodniczymi i kulturowymi, które stanowią znaczny potencjał rozwojowy (turystyka, kultura i rekreacja). W tym kontekście operowanie przez Komisję Europejską wartościami średnimi PKB per capita dla całego regionu, jako podstawy decyzji o alokacji środków przyszłej Polityki Spójności nie odzwierciedla rzeczywistych potrzeb rozwojowych tak zróżnicowanego obszaru. Dolny Śląsk jako region przejściowy jest na dobrej drodze do osiągnięcia w przyszłości pełnego sukcesu. Jednak drastyczne zmniejszenie wsparcia funduszy europejskich uniemożliwi realizację wielu ambitnych projektów rozwojowych i spowoduje pogorszenie sytuacji. Delegacja samorządowców  zaproponowała podczas rozmów przyjęcie rozwiązań, które pozwolą uzyskać większą alokację i korzystniejsze warunki wsparcia dla regionów przejściowych, niż to wynika z projektu rozporządzenia ogólnego dla perspektywy 2021-2027. Postulowane zmiany zapisów byłyby zgodne z ideą łagodnego przejścia z regionu mocniej wspieranego w ramach funduszy strukturalnych do regionu w lepszej sytuacji. Aby uniknąć drastycznego obniżenia stopy współfinansowania aż o 30% w stosunku do obecnej perspektywy, delegacja samorządowa wniosła o utrzymanie dotychczasowego poziomu 85% lub wprowadzenie bardziej łagodnej zasady. Tak radykalne obniżenie poziomu dofinansowania uniemożliwi  ogromnej liczbie samorządów z południa województwa prowadzenie polityki spójności poprzez ważne dla poprawy warunków życia ich mieszkańców inwestycje. Już w obecnej perspektywie musiały one rezygnować z wielu projektów ze względu braku środków na wkład własny.

W trakcie spotkania zwracano  uwagę, że subregiony jeleniogórski i wałbrzyski leżą na granicy Dolnego Śląska z Saksonią i krajami czeskimi (libereckim, hradeckim, pardubickim i ołomunieckim), tj. wewnętrznych granicach UE, gdzie wciąż istnieje wiele barier, które są skutkiem istnienia granicy. Ich niwelacja wymaga współpracy transgranicznej i nie jest możliwa bez większego wsparcia UE w ramach Polityki Spójności. W związku z tym został zgłoszony postulat utrzymania dotychczasowej alokacji Programu Interreg V-A Republika Czeska – Polska a dodatkowo stworzenie horyzontalnego programu  operacyjnego dla górskich obszarów problemowych takich jak podregiony jeleniogórski  i wałbrzyski oraz kraje północnych Czech. Pomimo sukcesów gospodarczych i ogromnej dynamiki rozwoju, delegacja zwróciła uwagę że Polska jest jednym z najbiedniejszych krajów Unii Europejskiej – pod względem wysokości PKB na osobę w 2017 r. zajmuje 3. miejsce od końca wśród wszystkich krajów członkowskich. Dolny Śląsk rozwija się dynamicznie, jednak tak drastyczna zmiana warunków wsparcia w ramach polityki spójności, będąca wynikiem przekroczenia wskaźnika PKB per capita o 1%, poważnie zagraża rozwojowi południa województwa dolnośląskiego. Dlatego samorządowcy z południa Dolnego Śląska zwrócili się z postulatem  wprowadzenia rozwiązań, które spowodują zwiększenie wsparcia unijnego dla podregionów wałbrzyskiego i jeleniogórskiego, zarówno w ramach  Polityki Spójności jak i innych polityk Unii Europejskiej.

Postulaty samorządowców zostały przyjęte ze zrozumieniem, Obecnie trwają prace nad dopracowaniem i uszczegółowieniem postulatów co do zmian w projekcie rozporządzenia ogólnego dla perspektywy 2021-2027 oraz dedykowania obu subregionom większego wsparcia unijnego. Kolejne krok to spotkanie z Ministrem Inwestycji i Rozwoju Jerzym Kwiecińskim w celu przedstawienia oczekiwań, aby przy podziale środków unijnych zostały dostrzeżone i uwzględnione ogromne dysproporcje w rozwoju na Dolnym Śląsku.

Przypomnijmy, 107 samorządów, sygnatariuszy „Deklaracji Sudeckiej – w sprawie poprawy warunków życia mieszkańców i szybszego rozwoju gospodarczego podregionów wałbrzyskiego i jeleniogórskiego”  – opracowało w 2018 r. ponadlokalną „Strategię Rozwoju Sudety 2030”. Jest to pierwszy tak obszerny dokument zawierający syntetyczną diagnozę południa Dolnego Śląska, wyznaczający kierunki rozwoju w sferze społecznej, przestrzennej i gospodarczej. Co ważne „Strategia Rozwoju Sudety 2030” wpisuje się w 5 głównych celów polityki spójności UE po roku 2020, cele horyzontalne (współpraca pomiędzy regionami i ponad granicami), spełnia warunki podstawowe odniesienia sukcesu w polityce spójności. Realizacja strategii umożliwi: przeciwdziałanie wykluczeniu komunikacyjnemu, rewitalizację zdegradowanych obszarów z uwzględnieniem ich potencjału, a także zrównoważony rozwój obszarów miejskich i wiejskich.